timwijgerde
Beheerder
Voor de mensen die het geluk hebben een PAR-meter te kunnen bemachtigen, heb ik het volgende stukje geschreven. Ik moet hier ooit nog een keer een uitgebreider artikel van maken.
De PAR-waarde geeft aan hoeveel bruikbaar licht (voor fotosynthese) per seconde op een oppervlak van een vierkante meter valt. PAR is de grootheid, en geeft dus aan wat we meten, zoals afstand en tijd ook grootheden zijn. PAR staat voor Photosynthetically Active Radiation, in het Nederlands Fotosynthetisch Actieve Straling.
De eenheid van PAR is micromol/m2/s (µmol/m2/s). Soms wordt ook weleens µEinstein/m2/s (of µE/m2/s) gebruikt. Een micromol (µmol) staat voor een heel groot getal, namelijk 6 * 1017 fotonen (lichtdeeltjes). Een zes met zeventien nullen dus. Geen wonder dat wetenschappers hiervoor een woord gebruiken.
Het golflengtebereik van de fotonen die gemeten worden met een PAR-meter ligt ongeveer tussen 380 nm (violet) en 720 nm (dieprood). Eigenlijk meten we dus een “regenbui” van fotonen, met alle kleuren van de regenboog. Hoe hoger de lichtsterkte, hoe harder het fotonen “regent”. De reden dat we alle kleuren meten, in tegenstelling tot wanneer we lux of lumen gebruiken (dit betreft slechts groengeel licht, 550 nm), is dat al deze kleuren door koralen gebruikt kunnen worden voor de fotosynthese. Wel is het zo dat rood en blauw licht het fotosyntheseproces het meest efficiënt stimuleren.
Grafiek van het bereik van de Li-Cor, een veel gebruikte lichtmeter.
Maar hoe moet je als aquariumhobbyist de gemeten getallen nu interpreteren? Hier kun je boeken over vol schrijven, en dat heeft men ook gedaan, dus ik ga wat algemene richtlijnen in de vorm van een tabel geven. Nogmaals, dit zijn richtlijnen omdat dit onderwerp complex en genuanceerd is. Een gemiddeld aquarium dat goed verlicht is vertoont een lichtsterkte van ongeveer 100 tot 500 µmol/m2/s. Dit is voldoende voor een goede koraalgroei en –kleuring. Hoe meer licht, hoe meer waterbeweging nodig is om stress bij koralen te voorkomen. Het positieve effect van licht op koraalgroei wordt dan ook prominenter bij meer waterbeweging. Verder is het zo dat veel andere factoren de groei en kleuring van koralen beïnvloeden, zoals waterkwaliteit en voedselbeschikbaarheid (denk aan dierlijk plankton).
Ik hoop dat deze richtlijnen wat duidelijkheid scheppen onder mensen die met een lichtmeter gaan stoeien.
*Felle koraalkleuren worden veroorzaakt door fluorescerende eiwitten (FP’s zoals GFP, Green Fluorescent Protein), maar ook door niet-fluorescerende eiwitten (zoals bij Seriatopora hystrix). Deze kleurrijke koraalpigmenten zijn geliefd onder hobbyisten, en zijn een uiting van bescherming tegen veel licht. Ook lijken deze eiwitten door koralen ingezet te worden bij zeer weinig licht. Zie voor meer informatie mijn artikel in het julinummer van OZ (2016).
De PAR-waarde geeft aan hoeveel bruikbaar licht (voor fotosynthese) per seconde op een oppervlak van een vierkante meter valt. PAR is de grootheid, en geeft dus aan wat we meten, zoals afstand en tijd ook grootheden zijn. PAR staat voor Photosynthetically Active Radiation, in het Nederlands Fotosynthetisch Actieve Straling.
De eenheid van PAR is micromol/m2/s (µmol/m2/s). Soms wordt ook weleens µEinstein/m2/s (of µE/m2/s) gebruikt. Een micromol (µmol) staat voor een heel groot getal, namelijk 6 * 1017 fotonen (lichtdeeltjes). Een zes met zeventien nullen dus. Geen wonder dat wetenschappers hiervoor een woord gebruiken.
Het golflengtebereik van de fotonen die gemeten worden met een PAR-meter ligt ongeveer tussen 380 nm (violet) en 720 nm (dieprood). Eigenlijk meten we dus een “regenbui” van fotonen, met alle kleuren van de regenboog. Hoe hoger de lichtsterkte, hoe harder het fotonen “regent”. De reden dat we alle kleuren meten, in tegenstelling tot wanneer we lux of lumen gebruiken (dit betreft slechts groengeel licht, 550 nm), is dat al deze kleuren door koralen gebruikt kunnen worden voor de fotosynthese. Wel is het zo dat rood en blauw licht het fotosyntheseproces het meest efficiënt stimuleren.
Grafiek van het bereik van de Li-Cor, een veel gebruikte lichtmeter.
Maar hoe moet je als aquariumhobbyist de gemeten getallen nu interpreteren? Hier kun je boeken over vol schrijven, en dat heeft men ook gedaan, dus ik ga wat algemene richtlijnen in de vorm van een tabel geven. Nogmaals, dit zijn richtlijnen omdat dit onderwerp complex en genuanceerd is. Een gemiddeld aquarium dat goed verlicht is vertoont een lichtsterkte van ongeveer 100 tot 500 µmol/m2/s. Dit is voldoende voor een goede koraalgroei en –kleuring. Hoe meer licht, hoe meer waterbeweging nodig is om stress bij koralen te voorkomen. Het positieve effect van licht op koraalgroei wordt dan ook prominenter bij meer waterbeweging. Verder is het zo dat veel andere factoren de groei en kleuring van koralen beïnvloeden, zoals waterkwaliteit en voedselbeschikbaarheid (denk aan dierlijk plankton).
Ik hoop dat deze richtlijnen wat duidelijkheid scheppen onder mensen die met een lichtmeter gaan stoeien.
Situatie | Lichtsterkte als PAR (uitgedrukt in µmol/m2/s) |
10 meter diepte op koraalrif, bij volle maan. | 0.01 |
165 meter diepte op koraalrif, overdag. Tevens het huidige diepterecord van een steenkoraal met zoöxanthellen (Leptoseris hawaiiensis). | 0.5 |
95 meter diepte op koraalrif, overdag. | 10 |
40 meter diepte op koraalrif, overdag. Waarde gemeten op de bodem van een goed verlicht zeeaquarium. | 100 |
20 meter diepte op koraalrif, overdag. Gemeten waarde in het midden van een goed verlicht zeeaquarium. Start verzadiging fotosynthese bij steenkoralen. Kleurrijke pigmentproductie* van veel “SPS” steenkoralen duidelijk zichtbaar, maar nog niet verzadigd. | 300 |
10-15 meter diepte op koraalrif, overdag. Start groeiverzadiging van veel steenkoralen (bv. Galaxea fascicularis). Kleurrijke pigmentproductie prominent, maar nog niet verzadigd voor Acropora spp. en andere kleinpoliepige steenkoralen. | 400-500 |
5-10 meter diepte op koraalrif, overdag. Gemeten waarde bovenin een goed verlicht zeeaquarium. Dicht bij volledige groeiverzadiging van veel steenkoralen, en grotendeels of volledige kleurverzadiging van Acropora spp. en andere kleinpoliepige steenkoralen. | 700 |
2,5-5 meter diepte op koraalrif, overdag. Gemeten waarde bovenin een sterk verlicht zeeaquarium. Stressvol voor koralen en hun symbiose-algen (zoöxanthellen). Veel waterbeweging helpt overdag stress te verlichten, door het overschot aan schadelijke zuurstofmoleculen (geproduceerd tijdens de fotosynthese) af te voeren. | 1000-1200 |
0-2,5 meter diepte op koraalrif, overdag. Gemeten waarde net boven het wateroppervlak van een sterk verlicht zeeaquarium. Stressvol voor koralen en hun symbiose-algen (zoöxanthellen). Wordt niet door alle koralen getolereerd. | 2000 |
Maximale zonnekracht in de tropen, rondom het middaguur. Steenkoralen en zachte koralen in de getijdenzone kunnen hier dagelijks aan worden blootgesteld. Stressvol voor koralen en hun symbiose-algen (zoöxanthellen). | 2600 |
Lichtsterkte direct gemeten onder zeer felle HQI- en LED-lampen. Niet heel relevant omdat deze waarde snel afneemt met afstand van de verlichting. | >5000 |
*Felle koraalkleuren worden veroorzaakt door fluorescerende eiwitten (FP’s zoals GFP, Green Fluorescent Protein), maar ook door niet-fluorescerende eiwitten (zoals bij Seriatopora hystrix). Deze kleurrijke koraalpigmenten zijn geliefd onder hobbyisten, en zijn een uiting van bescherming tegen veel licht. Ook lijken deze eiwitten door koralen ingezet te worden bij zeer weinig licht. Zie voor meer informatie mijn artikel in het julinummer van OZ (2016).
Laatst bewerkt: